به گزارش «پایگاه خبری کانون انجمن‌های صنایع غذایی ایران به نقل از  بازار،تعامل اقتصادی ژاپن در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تا حد زیادی بر نفت خام متمرکز شده است. اما در سال‌های اخیر، این کشور گام‌هایی برای تنوع بخشیدن به روابط تجاری با منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا و به اشتراک گذاشتن استراتژی‌های کشاورزی و نوآوری‌های فناوری برای مقابله با چالش امنیت غذایی بلندمدت برداشته است.ناامنی غذایی عمیقاً با امنیت ملی گره خورده است، همانطور که در آغاز بهار عربی یا اعتراضات ضد دولتی در مکان هایی مانند سودان و کشورهای دیگر دیده می شود. بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ و بسته شدن مرزها آسیب‌پذیری سیستم‌های غذایی و اینکه چگونه اختلالات زنجیره تامین همراه با خرید هراس‌آمیز می‌تواند منجر به کمبود مواد غذایی و نوسان قیمت شود را برجسته کرد.

ژاپن و منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا سیستم‌های غذایی وابسته به واردات دارند و هر دو با چالش‌های مشترک امنیت غذایی روبرو هستند که مشخصه آن کاهش تولید کشاورزی داخلی و همچنین محدودیت‌های زمین و منابع است. با این حال سیستم های غذایی در ژاپن و خاورمیانه نیز توسط مجموعه ای از عوامل جانبی عرضه و تقاضا متضاد است. به عنوان مثال، پیش‌بینی می‌شود که کل جمعیت در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از تقریباً ۴۸۴ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ به ۷۲۴ میلیون در سال ۲۰۵۰ (دو برابر) شود.از سوی دیگر ژاپن جمعیتی دارد که به سرعت در حال پیر شدن است که می تواند تا ۵۰ درصد از ۱۲۶.۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۸ به ۵۹.۷۷ میلیون نفر تا سال ۲۱۰۰ کاهش یابد. در همین حال، تنها پنج درصد از زمین های منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا از مساحت کل ۱۵ میلیون کیلومتر مربع قابل کشت است در مقایسه با ۱۲.۱ درصد در ژاپن از مساحت کل زمین ۳۶۴۵۰۰ کیلومتر مربع که موجود است. در حالی که آب در ژاپن نسبتاً فراوان است، خاورمیانه بیشترین تنش آبی در جهان را دارد. در حال حاضر، ۷۰ درصد از بخش کشاورزی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دیم است و به شدت در معرض گرمای شدید، خشکسالی و خشکی پیش بینی شده تحت تغییرات آب و هوایی قرار دارد.

باید گفت بخش کشاورزی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نیاز به دگرگونی اساسی دارد و زمینه های زیادی برای بهبود وجود دارد. سرنوشت سیستم های غذایی در این منطقه به افزایش تولیدات کشاورزی داخلی با ادغام کشاورزی هوشمند و اینترنت اشیا (IoT) در کشاورزی مانند جمع آوری داده ها و فناوری دیجیتال بستگی دارد.خاورمیانه نه تنها بازاری را برای گسترش فناوری رو به رشد کشاورزی هوشمند ژاپن نشان می دهد، بلکه بخش کشاورزی در حال تلاش ژاپن راه های مهمی را برای پیشبرد نوآوری کشاورزی ایجاد کرده است که می تواند برای مناطقی مانند خاورمیانه و شمال آفریقا که با چالش های کشاورزی همپوشانی مواجه است مفید باشد.

استارت‌آپ‌های ژاپنی می‌توانند از نظر بهبود مدیریت آب و زمین‌های کشاورزی در قالب مدل‌های جدید استفاده از زمین و تولید مواد غذایی بدون زمین مانند کشاورزی عمودی که جوامع را در برابر مشکلات اقتصادی ناشی از رویدادهای شدید آب و هوایی و شرایط خشک‌تر محافظت می‌کند، مشارکت کنند.

چالش مشترک امنیت غذایی منطقه خاورمیانه با ژاپن
منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا زمانی رهبری باستانی در نوآوری کشاورزی را بر عهده داشت، اما این منطقه اکنون با چالش های عمده جغرافیایی و جمعیتی دست و پنجه نرم می کند که ظرفیت بخش کشاورزی برای تغذیه جمعیت محلی را بیشتر به خطر می اندازد. قبل از بیماری همه‌گیر و جهانی کووید-۱۹، تولیدات کشاورزی در خاورمیانه و شمال آفریقا برای همگام شدن با رشد سریع جمعیت منطقه تلاش می‌کرد.علاوه بر این، کشاورزی به آب وابسته است و این منطقه سالانه کمتر از ۳۰۰ میلی متر بارندگی دریافت می کند. اما تغییرات اقلیمی و شیوه‌های کشاورزی ناپایدار خطرات دیگری مانند سیل در مناطق ساحلی، بارش‌های غیرقابل پیش‌بینی، بدتر شدن دمای زمین، بیابان‌زایی، شوری خاک و تخریب زمین را به همراه داشته است که فشار بیشتری را بر منابع آب منطقه اضافه می‌کند.

محدودیت  در دسترسی به زمین های زراعی  همراه با کمبود آب موجود می تواند وابستگی به واردات را افزایش دهد. بانک جهانی پیش‌بینی می‌کند که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا تا سال ۲۰۵۰ با ۶ تا ۱۴ درصد تولید ناخالص داخلی خود، بالاترین زیان اقتصادی ناشی از کمبود آب مرتبط با آب و هوا را تجربه خواهد کرد که بالاترین میزان در جهان است.وابستگی این منطقه به واردات مواد غذایی از ۱۰ درصد در دهه ۱۹۶۰ به ۵۰ درصد در سال ۲۰۱۸ افزایش یافت زیرا جمعیت از ۱۰۰ میلیون به ۵۳۰ میلیون در همان دوره زمانی افزایش یافت.

در حال حاضر، این منطقه نیمی از غلات اصلی، گندم و جو خود را عمدتاً از ایالات متحده آمریکا، اروپا و اخیراً آمریکای جنوبی وارد می کند. به طور مشابه، ژاپن کمترین میزان خودکفایی غذایی خود را با ۳۷ درصد در سال مالی ۲۰۲۰ ثبت کرد که کمترین رقم از زمان شروع ثبت سوابق در سال ۱۹۶۵ است.ژاپن بزرگترین واردکننده گوشت از نظر حجم به نسبت واردات ۵۳ است. ژاپن همچنین چهارمین کشور بزرگ واردکننده محصولات لبنی است. منطقه  خاورمیانه و شمال آفریقا با نسبت خودکفایی گوشت ۷۷.۵ درصد وضعیت بهتری دارد، اما همچنین در حال تغییر رژیم غذایی به سمت دریافت پروتئین بیشتر از منابع حیوانی مشابه ژاپن اما با سرعت کمتری است. این امر تا حد زیادی به دلیل تفاوت درآمدها در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با ژاپن است.

در ژاپن، نیروی کار کشاورزی به سرعت در حال پیر شدن است و این بخش با کمبود شدید نیروی کار و کمبود جانشین در خانوارهای کشاورز دست و پنجه نرم می کند. در سال های آینده ۷۰ درصد کشاورزان ژاپن بالای ۶۰ سال سن خواهند داشت. علاوه بر این، رژیم غذایی مدرن ژاپنی نیز به دلیل محبوبیت غذاهای غربی به نفع غذاهای پرچرب و مقادیر بیشتر گوشت تغییر کرده است.به طور مشابه، منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا  نیز در حال تجربه رونق در رستوران های فست فود، به ویژه در کشورهای خلیج فارس مانند امارات و عربستان سعودی است. پیش‌بینی می‌شود که تغییر ترجیحات غذایی با سرعت دو برابر شدن بازار فست فود طی پنج سال و رسیدن به ۵۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۶ تسریع شود. رژیم غذایی مدرن ژاپن را نمی توان بدون واردات مقادیر زیادی غذا از خارج از کشور حفظ کرد زیرا این کشور را در برابر اصطکاک تجاری، نوسانات نرخ ارز و رقابت واردات آسیب پذیر می کند.تولید ناخالص داخلی ژاپن از کشاورزی هر سال دو درصد کاهش می یابد و کاهش جمعیت باعث می شود تقاضای داخلی برای برنج تا سال ۲۰۲۵ به طور متوسط ​​۱.۱ درصد در سال کاهش یابد.